Wspomaganie trawienia: żołądek

Zadaniem żołądka jest dokładne "zblendowanie" pokarmu i wymieszanie go z sokami trawiennymi, które zawierają m.in. kwas solny i enzymy trawienne. Na jego działanie ma wpływ kilka czynników:
Ilość spożytego pokarmu odgrywa istotną rolę w efektywności procesu trawienia. Żołądek, podobnie jak blender, napełniony po brzegi nie działa efektywnie. Powoduje to przedostawanie się niestrawionych cząstek pokarmu do jelita cienkiego, co powoduje liczne konsekwencje (o tym w odcinku poświęconemu jelitom). Dlatego powinniśmy wstawać od stołu z uczuciem lekkiego niedosytu. Zbyt dużo pokarmu, zbyt szybko połkniętego, zwiększa ciśnienie w żołądku, a to prosta droga do refluksu.
Drugim czynnikiem wpływającym na jakość trawienia jest skład posiłku. Zbyt wysoka zawartość białek i tłuszczy wymaga od żołądka więcej energii, gdyż składniki te są długo trawione.
Trzecim, kluczowym czynnikiem jest stężenie kwasu solnego (HCl) w żołądku, który aktywuje enzymy trawienne, bez którego nie jest możliwe trawienie białek.



Tymczasem okazuje się, że u ok. 12% ludzkiej populacji kwasu solnego w żołądku po prostu nie ma. Sytuację pogarszają jeszcze inhibitory pompy protonowej, "leki" zwalczające m.in. refluks czy wrzody żołądka, przyjmowane przez całe rzesze ludzi.

Niedobór kwasu solnego w żołądku może być spowodowany przez kilka czynników: 

• długotrwały stres, 
• wysoko przetworzona, śmieciowa żywność, 
• przyjmowanie antybiotyków (i innych leków), 
• aktywne lub bierne palenie, 
• duże spożycie produktów zbożowych, 
• wiek (z wiekiem produkcja kwasu solnego naturalnie spada)

„Leki zobojętniające sok żołądkowy są tak niebezpieczne, że zostałyby wycofane z rynku, gdyby kartele farmaceutyczne nie były tak silne. Od dziesięcioleci wiadomo, że za każdym razem, kiedy są przyjmowane, pozbawiają kości od 130 do 300 mg wapnia. Zawierają aluminium, które przyczynia się do degeneracji mózgu (w tym do choroby Alzheimera)".


Nasz kwas żołądkowy jest tak silny, że może w ciągu godziny zredukować najtwardszy stek do mięsnej zupy. Proszę wyobrazić sobie, co dzieje się z nim, gdy trafi do żołądka z niedoborem kwasu solnego w soku żołądkowym: po prostu w nim zgnije. Niestrawność, złe wchłanianie pokarmu, wzdęcia, pieczenie, gazy i odbijanie - objawy te zawdzięczamy nie nadmiarowi kwasu solnego w żołądku, lecz jego niedoborowi. Ponieważ istnieje niewiele objawów ostrzegawczych, zespół złego wchłaniania może narastać przez wiele lat, co prowadzi do powolnego zagłodzenia organizmu. Organizm pozbawiony jest niezbędnych protein (w tym tryptofanu, wchodzącego w skład hormonów i neurotransmiterów), które pozostają niestrawione, a więc niemożliwe do przyswojenia. Niektóre z niestrawionych białek dostaną się do krwiobiegu przez nieszczelne, uszkodzone przez gluten i patogeny jelita, i wywołają reakcje immunologiczne (przewlekłe ogólnoustrojowe zapalenie). Białka (peptydy) "zakwaszą" krew, co prowadzi do degeneracji organizmu i rakowacenia komórek. Kiedy niezupełnie rozłożone peptydy trafią do receptorów w układzie nerwowym, często zachowują się jak opioidy, co prowadzi do zaburzeń psychicznych. 
Giną pożyteczne bakterie, przystosowane do życia w kwasowym środowisku żołądka, a ich miejsce zajmują chorobotwórcze patogeny. Następuje rozrost szkodliwych bakterii, które w normalnych warunkach zniszczyłby kwas solny w żołądku, a w obliczu jego braku otrzymują one pożywienie w postaci niestrawionego pokarmu, powodując przewlekłe zapalenia. 

Jeśli więc masz problemy z trawieniem lub przyswajaniem, objawiające się wzdęciami, gazami, stolcem z niestrawionymi resztkami pokarmu, przewlekłym, nieuzasadnionym zmeczeniem czy podłużnymi liniami na bladych, miękkich paznokciach, matowymi, pozbawionymi połysku włosami i dolegliwościami skórnymi 

  w pierwszej kolejności zbadaj stężenie kwasu żołądkowego.

• Można tego dokonać badając pH soków żołądkowych podczas gastroskopii (jednak to oczywiste badanie wykonywane jest niezmiernie rzadko...). 
• Inną opcją jest analiza mineralna włosów, w ramach której dokonuje się pomiaru makroelementów i pierwiastków śladowych. Jeżeli pięć lub więcej minerałów występuje w niewystarczającej ilości, zwłaszcza tych, o których wiadomo, że są słabo wchłaniane w stanach niskiej kwasowości żołądka (np. wapń, cynk i żelazo), wówczas najprawdopodobniejszą przyczyną jest niedobór kwasu solnego w soku żołądkowym. 
• Kolejny test to analiza chemiczna stolca pod kątem nie strawionych białek. 
• Dobrze wyszkolony irydolog również potrafi rozpoznać niedobór kwasu żołądkowego.

Można samodzielnie zbadać zakwaszenie żołądka, stosując prostą domową metodę, tzw. test sody oczyszczonej (wg. J. Zięby):

Rano, po wstaniu z łóżka, na czczo, należy wypić pół łyżeczki sody oczyszczonej  rozpuszczonej w połowie szklanki wody. Następnie zmierzyć czas od wypicia sody z wodą do odbicia się w żołądku. Roztwór wodorowęglanu sodu połączony z kwasem solnym zaczyna reagować, wydziela się dwutlenek węgla, który wylatuje w postaci "odbicia".

Oto interpretacja testu: jeśli "odbicie" nastąpi w czasie do 30 sekund - kwasu solnego w żołądku jest bardzo dużo; jeśli do 90 sekund - wszystko powinno być w porządku, jeśli w czasie od 90 sekund do 3 minut, może istnieć niedobór kwasu w żołądku, jeśli po 3 minutach lub w ogóle się nie odbije - istnieje duże prawdopodobieństwo niedoboru kwasu w żołądku.

Próbę warto powtórzyć kilkukrotnie (ma ona charakter orientacyjny).
Uwaga: po wypiciu wody z sodą należy poczekać godzinę do spożycia posiłku.


Inny test-terapia polega na użyciu chlorowodorku betainy 
(betainy HCl) w kapsułkach, na podstawie książki dr E.Lipski: Digestive Wellness
Uwaga: betaina HCl jest kwasem - jego nadmiar może spalić żołądek. Przestań ją zażywać, jeśli poczujesz jakikolwiek dyskomfort.
Przeciwskazaniem do przyjmowania betainy HCl jest choroba wrzodowa żołądka (najpierw należy ją wyleczyć).
HCl może podrażniać śluzówkę i uszkadzać szkliwo, toteż kapsułki powinny być połykane w całości.
Z testu tego nie powinny korzystać osoby zażywające jakiekolwiek leki przeciwzapalne, takie jak aspiryna, ibuprofen, kortykosteroidy (np. prednizon), Indocin, Butazolidin i wiele innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych, gdyż w połączeniu z betainą HCl mogą one spowodować krwawiące nadżerki w błonie śluzowej żołądka.

Wskazówki do przyjmowania betainy HCl:
1. Zacznij od przyjęcia jednaj kapsułki zawierającej 350-750 mg betainy HCl wraz z posiłkiem zawierającym proteiny (białka, zboża). Normalną reakcją zdrowego człowieka powinien być lekki dyskomfort - najczęściej zgaga. Jeśli nie poczujesz żadnego pieczenia, wraz z najbliższym posiłkiem zawierającym proteiny zażyj dwie kapsułki. Jeśli nie potrzebuje się kwasu solnego, dojdzie do nieznacznego pieczenia w żołądku, które łatwo zneutralizować pijąc dużą ilość wody.
2. Jeśli nie odczuwasz żadnej reakcji, po dwóch dniach podnieś dawkę do dwóch kapsułek przy każdym posiłku.
3. Kontynuuj podnoszenie dawki co dwa dni o jedną kapsułkę (oczywiście przy braku objawów dyskomfortu) aż do ośmiu kapsułek jednorazowo - jeśli to konieczne. Dawka ta może wydawać się wysoka, jednak zdrowy żołądek produkuje znacznie więcej kwasu solnego, ok. 2000 mg przy każdym posiłku.
Jeśli przedawkujesz, poznasz to od razu po następujących objawach: mrowieniu w żołądku, zgadze, biegunce, uczuciu ociężałości, bólu gardła, bólu pleców, zmęczeniu lub każdym innym niespecyficznym objawie. Dyskomfort żołądkowy łatwo zneutralizować także poprzez wypicie szklanki wody z łyżeczką sody oczyszczonej.
4. Kiedy już osiągniesz poziom dyskomfortu, zmniejsz dawkę o jedną kapsułkę przy każdym posiłku. Jeśli to nie pomoże, przerwij przyjmowanie betainy HCl i skonsultuj się z lekarzem.
5. Kiedy ustalisz właściwą dla swojego żołądka dawkę (8 kapsułek lub mniej - zgodnie z występującymi symptomami) - kontynuuj ją.
6. Przy mniejszych posiłkach możesz potrzebować mniej HCl, więc możesz zmniejszyć dawkę.
Osoby z niewielkim deficytem kwasu solnego w żołądku wykazują zazwyczaj szybką poprawę samopoczucia (a także nietolerancję wyższych dawek kwasu co wskazuje na normalizację jego wydzielania przez organizm).
Osoby z poważnym deficytem HCl/pepsyny nie reagują na suplementację tak szybką poprawą; aby więc zwiększyć ich zdolność trawienia i przyswajania pokarmu, należy rozważyć dłuższą suplementację HCl/pepsyną.

Oto kilka innych sposobów na pobudzenie żołądka do produkcji kwasu solnego:

• Przyjmowanie naturalnego (domowego, niepasteryzowanego) octu jabłkowego (1 łyżka na pół szklanki wody) 30 minut przed posiłkiem - od tego powinny zacząć wszystkie osoby, obserwujące (lub podejrzewające) u siebie problemy z trawieniem i wchłanianiem (taki roztwór można podawać także dzieciom),
• Przyjmowanie czystej witaminy C przed każdym głównym posiłkiem (dawka 500-1000 mg),
• Przyjmowanie enzymów trawiennych w kapsułkach (wyciąg z papai, z ananasa, kombinacja amylazy, proteazy, lipazy, diastazy i innych enzymów z bromelainą i papainą),
• Zjedzenie przed posiłkiem 1 łyżeczki startego kłącza imbiru wymieszanego z sokiem z połowy cytryny i odrobiną soli himalajskiej,
• Zjedzenie przed posiłkiem marynowanej śliwki umeboshi,
• Wypicie 1/2 szklanki gorzkiej herbatki ziołowej, np. z piołunu (nie dłużej niż przez 2 tygodnie - nadmiar piołunu może zaszkodzić oczom),
• Wypicie 1 łyżeczki kropli żołądkowych, nalewki z zielonego orzecha, szwedzkich ziół,
• Akupunktura,
• Techniki odstresowujące (stres w znacznym stopniu upośledza zrównoważone wydzielanie soku żołądkowego).

Uwaga: chcąc pozbyć się refluksu, czyli zgagi, warto w pierwszej kolejności:

1. zmniejszyć porcję przyjmowanego jednorazowo posiłku o połowę;
2. zwrócić uwagę na dokładne przeżuwanie każdego kęsa pokarmu;
3. nie popijać posiłków - pić 20-30 minut przed jedzeniem i co najmniej 1 godzinę po);
4. zwrócić uwagę na łączenie produktów spożywczych (nie łączyć białek zwierzęcych, szczególnie mięsa i nabiału, z produktami skrobiowymi: ziemniakami, chlebem, makaronem, kaszą; nie łączyć produktów mlecznych z owocami). Mięso i wędliny oraz nabiał łączyć z warzywami, produkty skrobiowe łączyć z warzywami. Owoce spożywać jako osobny posiłek.
5. zadbać o odpowiednie zakwaszenie żołądka (zob. wyżej).

Tekst powstał na podstawie:
dr J. V. Wright, dr L. Lenard: Why Stomach Acid Is Good For You; M. Evans & Co., 2001, 
dr L. Lipski: Digestive Wellness; McGraw Hill 2012,
dr G. Mullin, K.M. Swift: The Inside Tract, Rodale 2011